Sürtünme kuvveti

Sürtünme kuvveti

Hareket eden cisimlerin hareketini zorlaştıran veya engelleyen kuvvete sürtünme kuvveti denir.
• Buz pateni halı üzerinde yapılamaz ,çünkü halı kaygan değildir.
• Kışın arabaların lastiklerinin buzda kaymaması için değiştirilir ve kar lastiği takılır.
• Paraşüt yüksekten atlayan insanların yere yavaş inmesini sağlar.
• Deniz taşıtlarının suyla temas eden kısımlarının aynı olması, deniz taşıtlarının suda daha rahat ve hızlı hareket etmesini sağlar.
• Kışlık ayakkabılarımızın tabanlarının yazlık ayakkabılarımızın tabanlarından farklı olmasının nedeni karlı ve buzlu havalarda ayağımızın kaymasını önlemektir.
• Traktör ve dozer gibi araçların tekerlekleri dağlık, taşlık ve toprak yollarda daha rahat hareket etmesini sağlamak için diğer arabaların tekerleklerinden farklıdır.
• Sürtünme kuvveti günlük hayatımızın her anında etkilidir. Sürtünme kuvveti bazen hayatımızı kolaylaştırır, bazen zorlaştırır.
• Sürtünme kuvveti fazla ise hareket yavaş olur.
• Sürtünme kuvveti az ise hareket hızlı olur.
• Hızlıca koştuğunuzda hava yüzünüze bir sürtünme kuvveti uygular.
• Uçakların havada hızlı hareket edebilmesi için burun kısmı sivridir. Burundaki sivrilik havanın sürtünme kuvvetini azaltır. Böylece uçak daha hızlı yol
• Hava direnci de bir sürtünme kuvvetidir.
• Suyun direnci havanın direncinden fazladır.
• Her yüzeyde sürtünme kuvveti farklıdır.
• Sürtünme kuvveti hareketi zorlaştırır ve engeller.
• Sürtünme kuvveti cismin hareketiyle zıt yöndedir.
• Yüzey pürüzlü ise harekete geçmek çok zor, durmak kolaydır.
• Sürtünme kuvveti olmasaydı yürüyemezdik, oturamazdık, yemek yiyemezdik. Harekete başladığımızda hareketimiz sonsuza kadar devam ederdi.
• Aynı anda eşit yükseklikten serbest bırakılan eşit kütleli bir metal bilye ile metal levhanın yere düşme süresi aynı değildir. Çünkü hava direnci levhaya daha çok etki eder. Bilyeye daha az etki eder.
• Cisimlere kuvvet uygulandığında, uygulanan kuvvet sürtünme kuvvetini yeniyorsa , cisim harekete geçebilir. Uygulanan kuvvet sürtünme kuvvetini yenemiyorsa cisim harekete geçmez.
• Hava direncini, hareketin hızlı olmasını istediğimiz zamanlarda azaltmak, hareketin yavaş olmasını istediğimiz zamanlarda ise artırmak gerekir.
• Arabalar ve uçakların daha hızlı gitmesi için hava direncini azaltıcı çalışmalar yapılır.

Sürtünme kuvveti ve hayatımızdaki önemi

Hareket halindeki bir cisme hareketi ile zıt yönde etki eden kuvvete sürtünme kuvveti denir.
Sürtünme kuvveti; yüzey ile cisim arasında, cismin hareketini zorlaştıran veya engelleyen bir
kuvvettir.
DİKKAT!!!: Sürtünme kuvveti, cismin hareketi ile zıt yönde oluşur.
Sürtünme kuvveti;
*. Sürtünen cisimlerin cinsine bağlıdır.
*. Pürüzlü yüzeylerde daha büyüktür.
*. Cismin ağırlığına bağlıdır.
*. Cismin hızını azaltır.
*. Cisimlerin hareketine karşı koyan bir kuvvettir.
DİKKAT: Sürtünme temasa gerektiren bir kuvvettir.
Sürtünme kuvveti;
*. Hareketli cisimleri durdurmaya,
*. Duran cisimlerin ise hareketini engellemeye çalışır.
*. Cisimleri harekete geçirebilmek için sürtünme kuvvetine eşit ya da daha büyük kuvvet
uygulamak gerekir

HAVA DİRENCİ
Hava ortamında hareket eden cismin, hareketini zorlaştıran kuvvete hava direnci denir.
Hava direnci;
*. Temas kuvvetlerinden biridir.
*. Cisim yüzeyi ile, hava arasındaki sürtünme sonucunda meydana gelir.
*. Cismin hareket yönü ile ters yönde olduğu için hızını azaltır.
*. Cisim ne kadar hızlı hareket ederse hava direnci o kadar büyük olur.
ÖRNEKLER
1. Hava direnci; paraşütle atlayan birinin hızını azaltarak güvenli bir şekilde yere inmesini sağlar.
2. çok hızlı uçan jet uçakların kısa pistlere inerken, paraşüt açarak durmasını kolaylaştırır.
3. hava taşıtlarının hava ile temasını azaltmak için burun kısmı sivri olarak tasarlanır.

SU DİRENCİ
Su içerisinde hareket eden cismin hareketini zorlaştıran kuvvete su direnci denir.
Su direnci;
*. Temas kuvvetlerinden biridir.
*. Su içindeki cismin yüzeyi ile su arasındaki sürtünme sonucunda meydana gelir.
*. Cismin hareket yönü ile ters yönde olduğu için hızını azaltır.
*. Suyun yoğunluğu arttıkça su direnci artar.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

SÜRTÜNME KUVVETİ GÜNLÜK YAŞANTIMIZI NASIL ETKİLER

*. Bir yere tutunmadan, güvenli bir şekilde ve kaymadan yürüyebilmemizi ayakkabı tabanımızla
yer arasındaki sürtünme kuvvetine borçluyuz.
*. Sürtünme kuvveti sayesinde cisimler bıraktığımız yerde kalır.
*. Otomobilinizin frenlerini sıktığınızda, fren pabuçları tekerleğin metal kısmına doğru çekilerek
bastırılır. Aralarındaki sürtünme artar ve otomobil durur.

SÜRTÜNME KUVVETİNİ AZALTAN VE ARTIRAN YÖNTEMLER

*. Makine parçalarının sürtünerek aşınmasını önlemek için yüzeyler arasında yağ kullanılır.
*. Bir çok ağır makinelerin hareketini kolaylaştırmak için altına tekerlek konarak, sürtünen
yüzeyler küçültülür. Bunun sonucunda sürtünme azalır.
*. Kışın karlı ve buzlu yollarda kaymadan hareket edebilmek için;
I. Ayakkabı ve botların tabanlarının girintili, çıkıntılı olması,
II. Taşıtlara çivili lastik ya da zincir takılması gerekir. Böylece yüzeyler arasındaki sürtünme
kuvveti artırılır.
*. Cisimlerin ağırlıklarının artırılması da sürtünme kuvvetini artırır.



UYARI ! ! !
***. Pürüzlü yüzeydeki sürtünme, düz yüzeydekinden fazladır.
***. Geniş yüzeydeki sürtünme, dar yüzeydekinden fazladır.
***. Ağır cisimle taban arasındaki sürtünme, hafif cisimle taban arasındaki sürtünmeden daha fazladır.